Na Gaeilgeoirí ina dTost

An bhfuil deighlt mór ann idir lucht labhartha na Gaeilge agus an lucht atá Gaeilge acu? Tá Gaeilge ag i bhfad níos mó daoine faoi láthair ná mar a bhíodh agus an Spailpín ina bhuachaill scoile. Tá an pobal níos múinte ná mar a bhíodh, táid níos bródúla as ucht na Gaeilge ná mar a bhíodh, tá mean cumarsáide nua-aimsíoch againne chun tacu leis an nGaeilge.

Cén fáth, mar sin, nach labraíonn níos mó daoine an Ghaeilge? Cén fáth nach bhfuil dúil Gaeilge níos laidre ann, maidir le nuachtáin, le leabhair, nó le cláracha teilifíse? Craoltar rugbaí as Gaeilge arís ar TG4 le déanaí - an bhfuil éinne sásta le seo amach ón Spailpín? An bhfuil an lucht rugbaí bródúil as, nó an bhfuil geanc arís orthu nach bhfúil na cluichí ar Sky Sports?

Bhuail na ceisteanna seo arís orm agus mise ag smaoineamh ar an méid páistí a gcuirfear chun Gaelscoileanna in ionad gnáthscoileanna an Mean Fómhair seo, mar a gcuireadh níos mó agus níos mó acu leis na blianta le déanaí.

Tuigimid go léir cúrsaí an tsaoil, agus tá fios maith ag an saol nach gcuirtear an chuid is mó páistí Ghaelscoileanna chun an nGaelscoil ar son na Gaeilge, ach mar bíonn an tuairim amach go bhfuil oideachais níos fearr le fáil i nGaelscoil ná mar atá i ngnáthscoil.

Ach cé nach bhfuil meas ag gach tuismitheoir ar an nGaeilge ar dtús, beidh Gaeilge ag an leanbh má leanann sé nó sí leis an nGaelscoil go dtí an Ardteist. Ní fhéadair ealú uaithi tar éis na blianta fada. Agus má tá an méid daoine seo ann agus Gaeilge chomh mór sin acu, cén fáth nach labhraíonn siad as Gaeilge? Cén fáth nach glcoistear 'sna tithe tábhairne é, nó 'sna sráideanna, nó ag cluiche nó in áit ar bith?

Bíonn drogall ar daoine nár tógadh le Gaeilge Gaeilge a labhairt mar is cuimhin leo go breá soiléir an náire nuair a rinneadh amadáin uathu sa scoil. Ach tá na leanaí na Gaelscoileanna ag labhairt gach lá sa scoil le ceathar bhliana dhéag. Cén fáth nach labhraíonn siad lena cheile as Gaeilge agus iadsan ina ndaoine fásta?

Bhíosa ag caint le cara agamsa le déanaí maidir leis an mbrú atá ar thuismitheoirí anois chun a leanaí a chur chun Gaelscoil. Tá na Gaelscoileanna éirithe chomh láidir sin sa tsaol. An é an scéal in Éirinn inniu ná go bhfuil an pobal Gaeilge is láidre ón ndrochsaoil ann in Éirinn faoi láthair, ach go bhfanann siad ina dtost? Cén fáth nach bhfuil tionchar níos mó ag an nGaeilge orthu? An bhfuilid ar an dtuairim go mbaineann an Ghaeilge le cúrsaí na scoile amháin, agus nach bhfuil sí tuilte le cúrsaí an domhain mhór?

Nó an bhfuil drochmeas na dtuismitheoirí níos tábhachtaí ná mar a shílfeá? An bhfuil a fios maith ag na leanaí nach mbaineann leis na Gaeilge ach bréagaíocht, cleas a h-imirt ar an lucht ísle atá amach ó geataí na nGaelscoileanna? Is cús buartha é más fíor é. Tar éis na blianta fada ag seasamh ar a son, ba chóir nár labhróidh focal Gaeilge riamh in Éirinn arís mura bhfuil ann ach claí chun na compordaigh a choinneáil níos compordaí arís.

An Chathair Fholamh

Bhí sár scannán sa bpictiúrlanna cúpla bliain ó shin darbh ainm 28 Days Later. Baineann an scannán le fear a dhúisíonn i leaba ospidéil agus an domhan athraithe go deo i ngan fios dó. Tá radhairc chumhachta ag tús an scannán ina théann mo dhuine isteach go gcathair Londain, agus gach duine imithe as.

Níl an scéal chomh dona i mBaile Átha Cliath fós ach a Thiarna Dé, is dall an súil nach dtabharfadh faoi deara nach bhfuil an méid tráchtála sa gcathair mar a bhíodh. Nach bhfuil ar chur ar bith.

Éistim le Morning Ireland gach maidin, agus de gnáth anois tosaíonn duine an AA le "bheul, iontach go léir, níl mórán gluaisteáin ar na bóthair fós ar maidin." Tar éis cúpla mí, ní iontach an scéal é níos mó. Is gnáthscéal é anois.

D'inis cara an Spailpín le déanaí go raibh air dul sa ngluaisteán ó Maigh Nuad go dTor an Bhacaigh maidin amháin, agus rinne sé an bealach faoi uair a chlog. Bliain nó dó ó shin, ní bhuailfeá Leamhcán amach ó Maigh Nuad i dturas uaire, fiú amháin áit taobh eile na cathrach.

Ach malairt an scéil atá againne anois. Bíonn na bóthair ciúine go leor sa tsamhraidh agus na páistí sa mbaile ón scoil, ach anois is mar príomhbhrod an Maire Celeste an chathair anois, i gcomparáid le mar a bhíodh. Scríobh David McWilliams i bpríomhleabhair an ré Tíogair, The Pope's Children, go raibh bóthair na cathrach lán le leoraithe á thiomáint ag Breakfast Roll Man ag bualadh a bhealach amach ó Bhudland go dtí an suíomh tógála. Tá an fear céanna sa leaba anois gach maidin, agus fanann sé ann chomh fada mar ab fhéidir. Fad atá sa leaba ní chaitear airgead, agus níl an airgead chomh flúirseach mar a bhíodh.

Feictear an easpa daoine i siopaí an Tíogair freisin, ach go h-áirithe i siopaí na h-ionadaí siopadóireachta. Is breá leis an mBleá Cliathach a éadaí fóillíochta, agus tá na h-ionadaí siopadóireachta lán le siopaí dá chuid seo. Bhí an Spailpín amach i gceann amháin acu le déanaí, in Ionad Siopadóireachta Bhaile Bhlainséir. Níl an siopa chomh láidir le Ardeaglais Chartes, ach níl sé beag ach an oiread.

Ach an oíche seo, bhí láidreacht an siopa curtha i gcodarsnacht le chomh folamh agus a bhí an siopa. Bhí na cultacha reatha bándearg crochta go néata ar a gcrochadáin, ach gan cailín dá laghad chun dul isteach agus a smaoineamh go rabhadar "deadly." Bhí beirt cailíní siopa ag fanacht ar an scipéad airgid, ag breathnú ar a n-ingne agus ag smaoineamh cá raibh na siopadóirí, agus cathain a bhfillidís ar ais. Táid ag fanacht fós, is dócha, go bhfóire Dia orthu.





Technorati Tags: Éirinn, polaitíocht, meathlú, Baile Átha Cliath

Ag Fanacht ar an mBus: Tóg Go Bog É, Nó Lean ar Aghaidh?

Tugann súil ghearr an Spailpín Fhánaigh faoi deara go bhfuil páipéir scríofa ag beirt boc cliste Meiricéanaigh gur chóir duit fanacht ag an stop in ionad léanúint ar aghaidh go dtí an chéad stop eile agus tusa ag fanacht ar an mbus.

Bhí Justin Chen, matamaiticeoir i gCalifornia, ag iarraidh dul ar chuairt a chara lá amháin, agus bhí an bus á thógáil aige. Agus eisean ina mhatamaiticeoir, ba easca an rud é a pháipéir agus a pheann luaidhe a thógail amach agus eisean ag fanacht, cúpla suimeanna a dhéanamh, agus fáil amach go mbíonn sé níos fearr duit, maidir le am agus maidir le suaimneas, fanacht ag an stop in ionad dul ar aghaidh chuig an gcéad stop eile.

Cláraíonn an tUllamh Chen seo na tosca atá taobh thiar a thuairim - baineann an tuairim le luas an bus, mincíocht na mbusanna, cá bhfuil na stopanna busanna agus luais an siúlóra. Tá múinín aige féin go bhfuil sé an ceart aige, agus is docha go bhfuil - is glic iad na mbuachaillí atá ag obair sa California Institute of Technology.

Ach más fhéidir lena dtuairim éirí anseo i mBleá Cliath, príomhchathair na nGael, caithfidh sé cúpla tosca eile a chur isteach. Mar shampla:

• Conas a thaitníodh na bocanna cliste seo leis an gceardchumann? Ní thaitníonn an dream céanna leis an gceardchumann go ginéaralta, ach b'fhéidir go mbeadh trua ag an gceardchumann ar beirt Poncán soineanta cosuil leo.
  


• An bhfuil ar an mbus dul ar an M50? B'fhiu duit an Marie Celeste a fháil, ná dul isteach sa Triantán Bermuda, ná dul ar an mbóthar damaithe sin.


• An ndéanfar scríos ar "buzz" na tiománaí? Ní thaitníonn leo a mbuzz a scríosadh riamh, fios agat.


• AAn bhfuil an Herald léite ag an tiománaí fós? Ní rachaidh aon bhus go dtí. Agus an crosfhocal déanta freisin. Braon tae, go h-áirithe san aimsir fuar seo. Ó feach, tá snúcair ar an dteilifís - tá súil agam gur cheannaigh na Poncáin cótaí mhóra san aerfort, go bhfoire Dia orthu.


• An chóir stop ag na stopanna ar chur ar bith? Nárbh fiú an fógra "As Seirbhís" a chur suas, agus amach ón gcathair linn go Dollier, agus an búma a chaitheamh taobh thiar na méilte? Buzz mairthe, a mhac!

Is féidir le Justin Chen agus a chairde fanacht ag na stopanna más maith leo. Ach tá súil agam go bhfuil siad óg, mar beidh siad buailte go maith in aois sula dtugann bus BÁC chucu agus siadsan ag fanacht gan bogadh.





Technorati Tags: Gaeilge, busanna, Baile Átha Cliath

An Andúileach Drugaí, na Ceoltóirí Sráide agus Cór Nimhe na n-Aingeal

Bhí tuairisc ana-ghreannmhar ar Morning Ireland ar maidín faoi crinniú Comhairle BÁC atá chun coisc ar cheotóirí sráide ag seinnt ar sráideanna éigin na cathrach a phlé. Bhí bean éigin darbh Lucinda ann sa tuairisc, agus ise ag tabhairt amach faoi fear agus a thíuba ag seinnt ar na sráideanna agus gan ach dhá phort ar eolas aige, siadsan "When the Saints Go Marching In" agus "Happy Birthday to You." Mí-shástúil go leor, ar ndóigh, ach tá an bhean chéanna ina cónaí i mBéar an Teampaill, agus 'se mo thuairimse féin go mbeidh uirthi cur suas lena dóthain eile seachas a duine agus a thíuba.

Tá ceoltóirí sráide im' aigne agam as ucht rud a chonacas oíche Dé Sathairn. Bhíos ag cur fúm ar Shráid Grafton anseo i mBleá Cliath, ag breathnú ar chúrsaí na h-oíche ag cúig nóiméad chun a deich, nó mar sin. Tháinig triúr, beirt cailín agus buachaill, os comhair siopa HMV agus thosaíodar triúr ag canadh - an Wild Rover, más chuimhin orthu i gceart. Ach - agus tugaigí áire ar seo, tá sé tabhachtach - níor chanadar i stíl tradisiúnta, ach i stil chóir, cosuil le Cór na mBuachaillí Vienna nó Cór Airm Deirg na Rúise. Bhí beirt soprano ann, agus an buachaill mar countertenor, agus bhí gach rud go h-álainn, i ndáiríre, cé go raibh sé neamh-coitianta.

Ag an am céanna agus a thosaíodar ag seinnt, tháinig andúileach drugaí ina measc, agus eisean ar a bhealach anuas, chuig Fhaiche Stiofáin. Bhí gach rud ceart go leor leis, agus é féin "buzzin' like a bee," mar a dheirtear ina dhréam, nuair a chuala sé an ceol mí-dhomhanda seo.

Stop sé, agus d'fhéach sé thall is abhus, ag iarraigh foinse an cheoil a fháil amach. Bhí sé corraithe go leor, agus ní nach ionadh. Is docha gurbh iad Aslan agus Christy Dignam is ansa leis mar cheol, agus ní cloiseann sé an saigheas chanaidh seo amach ón eaglais. Agus nuair a chuala sé an ceol, ar shíl sé gurbh cór na n-aingeal iad na ceoltóirí, agus go raibh a dheireadh leis?

Tá fios ag gach andúileach drugaí gur crua an saol é, agus go bhfánann an bás taobh thiar gach aon choirnéal. Nuair a chuala mo dhuine an cór nimhe seo, ar shíl sé go raibh a uair tagtha faoi deireadh?

Bhí air bheith cinnte. Chuaigh sé chuig na ceoltóirí, agus ag iarraidh orthu "where are yiz from? Where are yiz from?"

Lean an cór ar aghaidh lena n-amhráin, agus d'fhill a chrógacht ar ais le mo dhuine. Ba é a thuairim, is dócha, más cór na n-ingeal iad agus iad ar a thóir, go mbeidh barántas éigin acu air, agus nuair nach raibh, bhí fios ag an andúileach drugaí go mairfeadh sé cúpla uair eile. "Well fair play to yiz," a bheannaigh sé díobh, agus ar aghaidh leis ar a bhealach arís, isteach i ndorchadas na h-oíche.

And it's no, nay, never,
No nay never no more
Will I play the wild rover
No never, no more....





Technorati Tags: Gaeilge, Baile Átha Cliath, ceol, andúileacha drugaí

Deireadh Siopaleabhair Greene's

Scríobh Dorothy Parker uair amháin gurb fhuath lena cara agus a co-scríobhnóir ar an irisleabhar New Yorker sa 30í, Robert Benchley, dul isteach i siopaleabhar. Gach aon uair a chuaigh Benchley isteach, d'fheicfeadh sé na leabhair agus bhuailfeadh tonn mhór trua air nuair a smaoineodh sé ar na scríobhnóirí a scríobh na leabhair, iadsan láncinnte nuair a chríochníodar go raibh sárshaothar scríofa acu, agus eisean, Benchley, faoi lán-eolas nach mbacfaí faoi chuid is mó dá leabhair, agus go bhfanfaidís thuas ar na seilfeanna go deo na ndeor.

Tá a ghlanmhalairt toraidh ag siopaleabhar ar an Spailpín Fánach. Is é an leabhar agus an scríbhneoireacht an cumadh is tábhachtach sa stáir, níos tábhachtaí ná an roth nó an tine, mar thugann leabhar seans dúinn siúl i ndomhain nárbh fhéidir linn siuladh gan leabhar, domhain samhlaíochta agus domhain dáiríre, domhain fadó atá caillte le fada, domhain nár tháinig ar an tsaol fós agus, b'fhéidir, nach dtiocfaidh go deo. Tagann gliondar im' chroí agam agus mise isteach i siopa leabhar mar, nuair a bhreathnaím ar na seilfeanna lán le leabhair ar gach aon saghas nó sórt nó teanga, tugtar misneach dom gurb fhiú leis an duine tar éis an tsaoil; go mbímis ann, go raibh rudaí tábhachtach linn, chomh tábhachtach gur scríobhamar síos iad, ar eagla go gcaillfí an t-eolas, agus go bhfuil dream ann fós faoi láthair ag iarraidh an eolas céanna a choinneal beo ar son na glúine atá chugainn.

Faightear sin i ngach uile siopa leabhar, ach faightear blás eile i siopa a díolann leabhar athláimhe amháin. Mar ins na siopaí leabhair athláimhe faightear blás an ghrá, an ghrá a bhí ag léitheoirí ar a leabhair, agus an méid measa a bhí ag léitheoirí ar a leabhair. Agus mura bhfaightear blás an ghrá, tharlaíonn rud níos fearr arís: faightear leabhar dílleachta, nár fhuair grá nó ómós riamh, agus tá seans agatsa anois fíorbhaile a thabhairt do faoi deireadh.

Ag breathnú ar na seanchlúdaigh, feictear an difríocht ina ndíoladh leabhar ins na caogaidí, mar shampla, agus mar a ndíoltar sa lá atá inniu ann. Is breá liom na seanleabhar Pelican, craobh comhlachta Penguin a scríobhadh ar ábhair acadaimh. Cheannaigh mé ceann acu uair amháin, ar cheol classiceach, agus scríofa ar an gcúlchuldach narbh pléisiúr na colainne é an ceol, cosúil le folcadán te a thógáil nó píopa tabaic a chaitheamh.

Folcadán te nó píopa tabaic mar phléisiúr na colainne. Ba chrua an dréam iad na Sasanaigh tar éis an Cogadh, ar m'anam.

Bíonn áthas orm i gcónaí in aon siopa leabhar, go h-áirithe i siopa leabhar athláimhe, agus caoiním fúthu nuair a gcailltear iad. Scríobh mé ceanna seo faoin bpoll a tháinig sa shaol i gcathair na Gaillimhe nuair a dhúnadh Kenny's. Tá an siopa leabhar Dandelion Books imithe ó Sráid Aungier anseo i mBleá Cliath le fada anois, ach ba bheag nár bhrís mo chroí an seachtain seo nuair a bhfuair mé amach go bhfuil Greene's Bookstore chun dúnadh ar an cúigiú lá is fiche na míosa seo.

Tá suíomh idirlíon ag an síopa a insíonn scéal an siopa, agus is uasal, fada an scéal é. Oscailíodh an siopa i 1843 - in 1843, bhí Domhnall Ó Connaill ina chumhacht anseo in Éirinn, agus Victoria ar a séú bhliain mar Bhanríon na Breataine Móire. Rugadh an scríobhnóir Henry James, agus, ag deireadh na bliana, d'fhoilsigh Charles Dickens A Christmas Carol, an ghearrscéal na Nollaig is cailiúla sa domhan.

Nuair a dtéann duine isteach i nGreene's, tá sé cosúil le cuairt a thabhairt ar siopa eigin i scéalta Dickens - an Old Curiosity Shop féin, b'fhéidir. Tá gach aon bhalla sa siopa lán le seilfeanna leabhar, fiú amháin na ballaí staighre. Tá leabhar ar gach aon saghas ann, seanleabhar Laidine go dtí seafóid dá chuid Jaqueline Susann. Agus tá an seod seo le dúnadh anois. Díolfar na leabhar ar an idirlíon as seo amach, ach ní hé sin an rud céanna ar chur ar bith le dul isteach i siopa cosúil le Greene's. Bhí caoineadh mór ann nuair a dhúnadh Bewley's, ach cad ab fhéidir a cheannach i mBewley's ach borróga? Nuair atá do bhorróg ite agat, tá sí thart, ach beidh do leabhar agat le do linne, agus, má tá an t-adh leis, tar éis do bháis, beidh sé féin suite i siopa leabhar athláimhe éigin eile, ag fanacht ar an seans a dhraíocht a théaspaint ar duine nua.

Bail ó Dhia ort, a Ghréinigh, a sheanshiopa leabhar uasal - mo léan, ach táim cinnte agus lánchinnte nach mbeidh do leithéid arís ann.





Technorati Tags: Gaeilge, siopa leabhar, Baile Átha Cliath, léamh, Greene's Bookstore, scríobhnóireacht