Ceoldráma Amuigh Faoin Aer ag Cé an Adhmaid, Bleá Cliath

Agus chomh hannamh atá an ceoldráma i mBaile Átha Cliath tá ceist á iarraidh ar duine nuair a freastalaíonn sé nó sí ar seó nach dtaitníonn leis nó léi. An fhírinne a insint nó a seachaint, ar eagla go gcaillfí misneach lucht cheoldráma go deo?

Bíonn ceoldrámaí amuigh faoin aer ar siúl sa gcathair sa Lúnasa, i ngearraí le Bárdas na Cathrach ag Cé an Adhmaid, cois Life, BÁC 8. Bhí Don Giovanni le Mozart, an ceoldráma foirfe dár le Gounod, ar siúl acu inné agus isteach leis an Spailpín chun breathnú air.

Bhí an gearraí lán le slua, ach thugas faoi déara gurbh daoine buailte go maith in aois ab ea an chuid is mó acu - ag am lóin i rith lae oibre, is bia choirp in ionad bia anama atá ag taisteal ón bpobal is mó.

Bhí ar daoine fanacht ina seasamh mura raibh suíocháin acu. Bhí roinnt suíochán infillte ann ar an bhféar - bhí a gceacht fóghlaimthe ag cuid an slua ag Aonach na gCapall ag an RDS céanna seo, sílim. Ach ag breathnú thall is abhus, bhuail sé ar an Spailpín go mbeadh sé deacair áire slua a choinnéal mura raibh siad ar a suamhneas gan suíocháin - an ndéanfaí suaimhneas an lucht féachána tionchar ar an gclár agus mar a gcasfaí ceoldráma á thógann trí uair is leath a chánadh go hiomlán?

Ní dhearna. Bhí tuairim greannmhar súgach ag na ceoltóirí Don Giovanni a thaispeáint mar galfaire gairmiúil, agus galfaire gairmiúil atá i bponc leis na mná sa nuacht na laethanta seo, cosuil leis an Don féin fadó.

Bhí cuma níos mó alickadoo an rugbaí istigh i dteach tábhairne Kiely's, an Domhnach Broc, ar an Don seo againne ná ar an ngalfaire is fearr sa domhain mór ach ba chuma más fhéidir leis na ceoltóirí áire an slua a choinnéal. Agus níl sé sin easca nuair atá ort ceoldráma atá scríofa don amharchlann sa tráthnóna a chur ar stáitse ag am lóin amuigh faoin aer.

Tá Don Giovanni scríofa i gceithre ghníomh. Rinne an comhlacht iarracht na gníomha a ghearradh chomh maith mar ab fhéidir agus bhí fear ann mar treoraí a n-inseodh don slua cad a dtarlódh os a gcomhair. Ach, mo léan, níor ghearr a dhótháin.

Is é an fadhb le sin ná go raibh an-iomarca gnó idir cathain a mbeadh an treoraí ar an ardán agus cathain a bhfillfeadh sé. Bhí se ró-easca dul amú leis an scéal agus an amhránaíocht.

Níl aithne nó meas ag an gcuid is mó daoine ar an gceoldráma. Le lucht an cheoldráma, is gnáth fotheideil istigh san amharclann. Leo féin amach faoin aer, tá níos mó cabhrach uathu ná óráid idir gníomha a maireann leathuair a chlog nó tuilleadh.

Agus an áiria catalóige a chasadh aige, bhris Leporello an ceathrú balla agus isteach sa slua leis, ag canadh le mná éigin. Shúigh sé síos taobh thiar léi agus seo leis:

"Nella bionda egli ha l'usanza
Di lodar la gentilezza,
Nella bruna la costanza,
Nella bianca la dolcezza."

Is cur síos ag Leporello ar mar a chuireann an Don faoi í an áiria seo. Cialltar an píosa sin ná mar a thaitníonn na mná eagsúla leis an Don. Aistrithe agam féin:

"Is gnáth leis moladh
na fionn as a ngalántacht
na donn as a dílseacht
na bána as a milseacht."

Greanmhar go leor - dá mbeadh an Iodáilis agat. Ach ní raibh tuiscint dá laghad ag an mbean bhocht cad a bhí ó Leporello mar níor mhínigh an treoraí an áiria catalóige ar dtús. Bhí an meas céanna ag an mbean ar Leporello taobh thiar di na mar a bhí ag Little Miss Muffet ar an domhan alla.

Níos measa arís, níor chóir do Leporello an ceathrú balla a bhriseach. Bhí a dhualgas roimh Donna Elvira - cantar an áiria catalóige do Donna Elvira, ach isteach le Leporollo sa slua in ionad an scéal a mhínigh le Donna Elvira. Dóchreite.

Bhí an t-amhránaíocht agus an ceol ceart go leor, agus an aisteoireacht níos fearr arís, Donna Elvira féin ach go háirithe. Is breá an smaoineamh é, an ceoldráma amuigh faoin aer, ach caithfear níos mó iarrachta a chur isteach agus a ghlacadh gur taispéanas ama lóin é seo, os comhair daoine nach bhfuil chomh cleachta leis na gceoldráma go dtuigfidís cuid den áiria catalóige. Caithfear an treoraí filleadh níos minice chun gluaiseacht an scéil a choinnéal beo.

Agus níos tábhachtaí ná dada eile, caithfear tuiscint agus glacadh níl ach uair amháin ag daoine mar ám lóin. Bhí ormsa imeacht nuair nach raibh an seó ach leath-críochnaithe, mar thugadar uair ar an gcéad dhá ghníomh. Teipeadh dóchreite.

Is breá an rud é an ceoldráma, agus ceoldráma amuigh faoi aer cosuil le seo, a dtógann áilleacht an cheoil amach ón dorchadas isteach faoi sholas gréine. Ach caithfear an seó a ghearradh gan faitíos gan trócaire go mbeidh sé tuillte le am lóin, le gnáthduine agus, go h-áirithe, le daoine a gcaithfear fanacht ina seasamh ar feadh na h-uaire.

Agus go raibh orm imeacht roimh deireadh, níor chuala mé críoch cailiúil Don Giovanni inné - teacht dealbh an Commendatore chun an Don a chuireadh chun tintí ifrinn. Seo chugaibh é anois, ar You Tube beannaithe. Bainígí sult.




Technorati Tags:

Spraoi Glee agus Gliondar Amhránaíochta

Is breá leis an Spailpín an amhránaíocht. Ar an droch-uair, ní thaitníonn amhránaíocht an Spailpín chomh mór leis an domhan mór mar a thaitníonn sí leis an Spailpín féin. Tuigtear in áiteanna go bhfuil na vuvuzelas mar guthanna binne na h-aingil i gcomparáid leis an Spailpín istigh sa gcithfholcadán, ag casadh faoi na laethanta úd ar ais i Spancil Hill.

Ach is cuma liom. Ní chloistear liom os comhair torann na h-uisce, rud ina bhfuil níos mó áidh liom ná mar a bhí le cara agam. Bhí mo dhuine istigh in árasán nua ar feadh cúpla lá nuair a bhfuil sé le comharsan béal dorais.

"An tusa an fear a chasann Skibbereen istigh sa gcithfholcadán gach uile maidin?" ar seisean.

"Is mise," arsa mo chara.

"Stop," arsa an comharsan.

Má chasann mo chara fós, is sotto voce a chasann sé.

Bhí an t-amhránaí Frank Harte ar an tuairim nach bhfuil amhrán ann sa tsaol ach san uair ina chastar é. Focail scríofa síos i leabhar éigin, sin rud amháin. Torann éigin ar thaifead, sin rud eile. Ach ní fíor-amhrán é ach san uair a ligtear saor an amhrán ó bhéal an amhránaí.

Agus, mar an gcuil Bhealtaine, is gearr binn é saol an amhráin mar, nuair atá sé casadh, tá sé thart sa saol. Nuair a chasann an t-amhránaí céanna na focail chéanna arís, is amhrán difríochta é. Nach breá an smaoineamh é, agus nach mbaineann sé go deas le áilleacht agus uaisleacht an duine? Ní inneall é an duine ach cruthú draíochta, agus is ón amhránaíocht ab fhéidir le duine blás an draíocht sin a bhlaiseadh, cé gur bheag é blás an domhain eile.

'Sé ceann buanna an cheoldráma ná go bhfuil an cheoil chomh deacair a chasadh. Gach rud in éineacht a cheile, agus scrios déanta ar an seó ar fad má tá rud amháin as láthair. Deirtear nach bhfuil amhránaí cheoldráma éasca meascadh le daoine ach nuair a shíleann tú ar an mbrú a mbíonn orthu chun a saothar a ndéanamh, ní nach ionadh é go bhfuilid beagán deacair, uaireanta. Cuir súil ar tráchta You Tube ar amhránaí cheoldráma - nach ionadh chomh searbh, garbh atáid? Agus seo an ceol is sibhialta sa gcultúr, deirtear. Is ait an mac é an saol.

Ní bua amhránaíochta cheoldráma ag gach duine - níl sí ach ag dream an-bheag - ach is féidir le gach duine port éigin a chasadh agus spraoi a bhaint as. Is é sin an fáth go bhfuil an clár teilifíse Glee chomh maith. Ní fhaca an Spailpín clár iomlán Glee riamh agus níl ach tuiscint éadrom agam cad atá ann i ndáiríre ach ar an méid atá ar eolas agam is maith liom an clár. Mar tógann sé an ceol ó na h-innill agus cuireann sé arís i meon, croí agus anam an duine é.

Is é bua duine, nach bua inneall é bua an cheoil, agus cuireann Glee an fírinne sin i láthair os ár gcomhair arís. Tá an clár a chanadh ag daoine go ndéanann na girsí agus stócaigh ar Ghlee dochar ar sheoda móra an phopcheoil, ach ní fíor é. Ní chóir an popcheoil bheith chomh cosanta sin ar a oidhreacht. Tógann Glee an popcheoil ar ais chuig daoine, in ionad innill nó corparáid idirnáisiúnta, agus taispeánann Glee dó nach bhfuil ceol ar bith chomh binn nó chomh corraitheach mar an cheol a chasann nuair a n-osclaíonn a b(h)éal. Ná cuir coisc ar an gcreideamh.

An Ceol, an Ceoldráma agus ár gCeol Féin

Tá plé ar siúl i leathanaigh an Guardian faoi láthair maidir leis an gceoldráma. Cuireadh an t-iriseoir Laura Barton chuig cúpla ceann i rith an tsamhraidh agus níor thaitin mórán acu léi. D'ionsaigh sí lucht an cheoldráma ar an Máirt, agus tháinig beirt scríbhneoir eile amach ag ionsaigh uirthi féin ansin, agus ag iarraidh an ceoldráma a chosaint.

Níl mórán ar an bplé i ndáiríre - déanann Laura amach níl ach lucht srón-in-airde iad a bhfilleann chuig an gceoldráma, ach tugann do Spailpín Fánach faoi deara gurb é an fíon an deoch is ansa le Laura; más laoch an lucht oibre í, nár cóir di canna breá te Tennants a ól?

Thaitin sliocht Tom Service liom - feiceann sé go lochtaíonn Laura ah ceoldráma go bhfuil an t-iomarca athrá ann, agus tá an cheart aige go bhfuil an t-athrá i bhfad níos fearr ná saothar Wagner, atá slán ó athrá ach lán le ceol crua deacair. Thug an Spailpín uair Nollaig amháin ag breathnú ar Fáinne Wagner ar BBC2 ach tar éis an uair bhí gach fonn bheatha caillte ag an Spailpín agus mura chuala mé an guthán seans go gcaillfeá mé.

Tá Charlotte Higgins beagán soineanta, dár leis an Spailpín, maidir lena tuairimí. Admhaíonn sí go bhfuil sé deacair éisteacht leis an gceoldráma agus tú cleachta leis an bpopcheoil le linn do bheatha, ach shíleann sí gurbh féidir le Laura níos mó taitnimh a bhaint ó Eugene Onegin ná mar a bhain sí ó Bhainis Figaro? Deacair le creideamh.

Éisteann an Spailpín leis an gceoldráma ach bí cinnte go ndéanann sé a obair bhaile don gcéad uair - bheidh mé caillte go deo mura ndéanann. Má tá bua an cheoil agat, seans go mbeidh tú ceart go leor dul isteach ag ceoldráma éigin ach más gnáthdhuine thú ba chóir dlúthdhiosca a cheannach agus éisteacht leis cúpla uair.

Bhí páirt mór ag an bpopcheoil im' shaol nuair a bhíos óg ach anois tá sé beagán éadomhain dom. Éistim le Rockferry ag Duffy ach cloisim Dusty in Memphis. Cá bhfuil an t-ionadh? Cá bhfuil an rud nua?

Chomh maith leis an gceoldráma agus an ceol clasaiceach, éistim i bhfad níos mó lenár gceol féin. Caithfear bheith cleachta anseo freisin - bhíodh na poirt mar a gcéanna ar dtús agus níl ach éisteacht cruinn agus athéisteacht arís go dtí go gcloistear na difríochtaí agus go n-éiríonn fíor-thuiscint an cheoil leat.

Rinneadh an seandream amach gur gá leat bliain is fiche a chaitheamh ag foghlaim na píoba uillinn - seans go bhfuil cúpla bliain tuilte agat taitneamh na bpíoba a fhoghlaim chomh maith. B'fhuath liom iad agus mise im' ghasúr ach anois, nuair a gcloisim na píoba, cloisim guth na Tuatha de Danann. Seo fear agus a bhliain is fiche caite go maith aige - Séamus Ennis, agus ríl a chasadh aige. Suas léi, a mhic!







Technorati Tags: Gaeilge, cutúr, ceol, ceoldráma, Séamus Ennis