Liadh Ní Riada Can Win Sinn Féin the Presidency

Sinn Féin can claim an astonishing double-result this autumn if they contest the Presidency. Firstly, they can strike another devastating blow to Fianna Fáil, who were too quick to row in behind a second term for President Higgins. But more importantly, by selecting Liadh Ní Riada as their candidate, Sinn Féin can make a profound statement of nationalism and Irish identity, the kind of which we haven’t heard in at least half-a-century.

Why Ní Riada? Because of who she is and what she represents.

Liadh Ní Riada is the daughter of Seán Ó Riada, the man who saved Irish music from doom in the early 1960s. We have made a bags of many, many things as an independent state among the nations of the world, but two things we have to show for ourselves are our games and our music.

Before Seán Ó Riada, people were ashamed of the music. It was strictly for hicks. What made the difference was the music’s embrace by Ó Riada, because Ó Riada came from the classical tradition. He knew the table settings, as it were.

Ó Riada recognised traditional music’s inherent dignity, and brought it to the concert hall. And people who had thought nothing of the music heard the orchestration of Róisín Dubh that Ó Riada did for Mise Éire and thought: hold on – is that us? To echo Gerard Manley Hopkins, the Irish Nation suddenly realised that this music, which they had considered a joke, poor potsherd, was actually immortal diamond and worthy of admiration all over the world.

Ó Riada founded Ceoltas Ceoltóirí Éireann, from whom came the Chieftains. The Clancys and the Dubliners were the beloved sons of the masses but without the Chieftains the music would have sunk back to obscurity. Instead, it lives, survives and thrives.

Seán Ó Riada himself cannot run for the presidency. He died young, in 1971, two months after his fortieth birthday. But Liadh Ní Riada, in coming where she’s from and in being who she is, can be the avatar of what Ó Riada believed in, an Ireland Gaelic, united and free.

Because what does the President do, really? The office is the vestigial tail of the Lord Lieutenancy. It’s either a retirement home or a springboard to a cushy job in the UN or the Vatican (although that’s not going so well lately).

Perhaps the most important role of the Presidency is in telling us who we are, in being an avatar for the nation. And what better avatar than someone who believes in the causes for which independence was won, at the cost of so much blood?

At a time when it’s so hard to say what it is that makes us different, why Ireland deserves nationhood, why, God spare us, the island should be united under one flag, would it be so bad to return to first principles?

Even if she were not to win, Liadh Ní Riada could do her party some service in landing another kick to the prone body of what was once the mightiest force in Irish politics, the Fianna Fáil party.
Fianna Fáil was once renowned for its profound political sense.

DeValera said he only had to look into his heart to know what the nation was thinking. But that political sense is entirely absent from the party now as it lurches from one disaster to another.

The confidence-and-supply agreement was a good move. But everybody knew it was, to echo a phrase of the past, “a temporary little arrangement”. There was no way it could be long-lasting, because there would come a threshold when such kudos available to Fianna Fáil for putting the country first by supporting a government would all have been gained.

After that, the pendulum swings in the other direction, and Fianna Fáil gets all the blame for being in government, and none of the benefit. Fianna Fáil were always going to pull the plug.

Except they didn’t. Opportunities arose one by one, and passed by one by one as Mícheál Martin steadfastly refused to take advantage. The revelations about the Gardaí making up traffic violation reports was the sort of dream chance that oppositions of other eras requested from Santa in their Christmas letters, and still Fianna Fáil held fire.

And now, it is they who have presented an open goal to Sinn Féin, in a misunderstanding of both the age and the current political situation.

Our is a populist age. It an age of clearing swamps, and giving voices back to the people. It is an age of distrust of the establishment and cosy deals among the members of same.

Not only have Fianna Fáil backed President Higgins for a second term, they have done so absolutely, positively, with no way to back down. With Fianna Fáil now backed into a corner - the last place any sensible politician wants to be -  Sinn Féin can now run a candidate that hits Fianna Fáil in both the head and the guts.

The head, by making Sinn Féin look like a party more interested in what the people think than what is convenient for the establishment. The guts, by fielding a candidate who will be a siren song to the traditional vote of the (once) Republican Party.

Can Ní Riada win? Reader, she can win on the first count. She doesn’t even need to say anything. All they need do is play this at her rallies and the Park is hers. Go n-éirí léi.

Tagtha Linn Arís - Uair an Ghaeilge a Phlé

Tháinig an ceol slán. Bhí an t-ádh leis. Bhí an ceol ar leaba a bháis freisin, ins na caogaidí. Is minic a dúirt Ciarán Mac Mathúna, nach maireann, go mbuaileadh sé le ceoltóir éigin agus a uirlis i bhfolach aige, toisc go mbíodh na daoine ag magadh faoi, agus faoina cheol Gaelach.

Ach ansin tháinig athbheochan an cheoil tíre i Meiriceá, Bob Dylan agus na Clancys. Tháinig tonn ón ndomhan mór agus d'éirigh gach bád cheoil Gaelach ar an dtonn céanna. Mura tháinig, cé fios cad a tharlóidh? Bhíodh an traidisiún ann in áiteanna agus Ceoltas ag obair go dian gan focal buíochais gan bacadh, ag bailiú agus agus ag déanamh taifead, ach bhí fonn ar an dtonn faiseanta, chun a sprioc a thabhairt don ngnáthduine. Is gá do na Gaeil an sprioc sin a tháinig amach ón dtír, toisc nach bhfuil mórán muinín againne orainn féin. Ach tháinig, agus tá an ceol beo agus slán anois agus buíochas mór le Dia go bhfuil.

Tháinig na cluichí slán. Ní rabhadar i mbaol, i ndáiríre. Scríobhadh ar an mblag seo ceanna gurbh é an Cumann Lúthchleas Gael an rud is mó agus is fearr a rinne na Gaeil ins na blianta ó thógamar ár n-áit i measc náisiúin an domhain. Tuairim nach raibh na cluichí i mbaol toisc nach mbídís ann mar a bhíodh an teanga nó an ceol ann. Bhí spórt faoi smacht faoi chosc ag na Sasanaigh ins an 19ú haois, agus tá cluiche roimhe sin chomh siar sa stáir nach mbaintear ceangal idir na cluichí inniu, agus cultúr na gcluichí inniu, agus Setanta, abair, agus a chamán dílis. Ach thóg na Gaeil na cluichí Ghaelach dár gcroithe níos mó ná mar a thógamar rud éigin riamh, agus tá an pheil agus iomáint go dian daingean i measc saol agus cultúr na tíre. Go maire go deo iad.

Ach níor tháinig an Ghaeilge slán. Níor tháinig go deo. Tá sí ar leaba a báis fós, an leaba luachra céanna ina chonaic an Piarsach í, agus Bláithín, agus an Cadhanach, agus an hUigínneach í, báil ó Dhia ar a mhullach maol, nuair a chuir sé TG4 ar siúl, an rud is mó a tharla i saol na teanga ó chuireadh stop ar an nGaeilge éigeantach chun dul isteach sa seirbhís phoiblí.

An bhfanadh sí ansin sa leaba go deo, beo ach cos san uaigh aici, agus a teaghlach bailithe os a comhair gach oíche ag guí ar a son? An gcaillfear í ar deireadh, agus an dtógfaidh sí a h-áit i stáir caillte na nGael, idir an Creideamh agus an chuinneog ime? Nó an n-éireoidh sí óna leaba luachra, boladh an bháis a chaitheamh uaithi agus dul i measc Báibil an domhain arís?

Níl fios ag an Spailpín Fánach, agus má n-insíonn duine go bhfuil fios aige, ná ceannaigh gluaisteán athláimhe uaidh. Tá an todhchaí i bhfad ró-dheacair a fheiceáil. Agus bíonn an plé céanna againne gach uile bliain ar an am seo. Comórtas na Sé Náisiún, Seachtain na Gaeilge, Plé na Gaeilge, Céad Cuach an Earraigh.

Tá Éire athraithe go deo ón Éire a bhí ann céad bliain ó shin, nuair a bhí athbheochan na teanga faoi lánsheol ar an gcéad uair. Cuireadh an saol bocht in iarthar na tíre os comhair an pobal mar sár-saol - beidh tú ró-bhocht chun uisce na bhfataí a chaitheamh amach ach í a choinneáil mar anlaith, ach b'fhéidir leat cur síos ar phian an ocrais i nGaeilge beo bríomhar.

Ba soineanta go deo an seift í, ach nuair a theip uirthi ní raibh Seift a B ann, agus ní dheachaigh éinne ar a tóir ach an oiread. Ba easpa misnigh faoi chúis é - easpa misnigh ag namhad na teanga an buille mairfeadh a thabhairt dí, agus easpa misnigh ar lucht dílse na Gaeilge go raibh Seift a B ann, agus go mbeidh deireadh leis an nGaeilge tar éis an tsaoil. Nach mbeidh aon slándáil uirthi, agus gan i ndán di ach deireadh.

Níl fios ag an Spailpín Fánach. Uaireanta, bíonn gach dóchas caillte agam. Is léir go bhfuil saibhreas na teanga ag meath. Is léir nach gcuirtear leanaí chun na Gaelscoileanna ó ghrá na Gaeilge amháin. Is léir go bhfuil teangacha beaga, ní hamháin an Ghaeilge, faoi bhrú domhandaithe cultúir, domhandaithe nuachta, brú domhandaithe ar gach saghas.

Ach smaoiním ar an nGaeilge ar an leaba luachra sin. Beo fós. Beo fós. Conas sa diabhal atá sí beo fós?

Arís, níl fios dá laghad agam. Ach tá dóchas agam.

Scríobh Ciarán Mac Aonghusa ar Bheo le déanaí go raibh an Ghaeilge mar "leac mhór oighir ag leá. Níl fágtha den leac anois ach giotaí beaga atá fós ag leá agus tá teas an Bhéarla, mar theanga dhomhanda, ag scalladh fúithi níos treise ná mar a bhí riamh. Is gearr nach mbeidh againn ach lochán turlaigh uisce."

Tuigim tuairim an Aonghusaigh. Ach cé go n-aontaím leis, tá dóchas agam féin. 'Se mo dhóchas ná go bhfuil an Ghaeilge mar sruth tríd na tíre, agus trí meon na nGael. Níl gluaisteacht i leaca oighir, ach tá gluaiseacht agus athrú sa nGaeilge fós, agus sin cúis dóchas. Bíonn an sruth lag uaireanta, i bhfolach uaireanta, ach ann fós i gcónaí. Níl fios agam go líonfaidh sí agus dul ina ríocht arís, ach fad atá sí ann tá an dóchas linn fós, agus cuireann an dóchas sin misneach orm go bhfillfidh sí faoi bhláth arís fós.




Technorati Tags: Gaeilge, Seachtain na Gaeilge, ceol, clg

Ciarán Mac Mathúna. RIP.

Táid go léir ag imeacht uainn anois. Ní raibh Liam Clancy féin fuar faoin bhfód nuair a tháinig an scéal inné go raibh Ciarán Mac Mathúna, fear mór eile an cheoil, tar éis aghaidh a thabhairt ar shlí na fírinne. Go dtuga Dia grást orthu go léir - tá dream mór acusan Aige anois.

Bhí saol i ndá chuid ag Ciarán Mac Mathúna, Luimneach a thosaigh a obair in oidhreacht na hÉireann ar dtús i saothar logainmneacha. Ach le linn na caogaidí agus na seascaidí, chuaigh sé níos mó isteach ag bailiú cheoil na hÉireann, an seod sin a bhí curtha i bhfolach agus i gcré ag daoine a bhíodh náire orthu ar a gcultúr féin. Tá na Gaeil faoi ghéillsine leis na baileathóirí cheoil, dá chuid Mac Mathúna nó Séamus Ennis nó Tom Munnelly agus roinnt eile acu. Mura raibh siad ann, cad a mbeadh againne anois ach Jedward damnaithe?

Ach is mar chraoltóir a mhairfidh cáil Mhic Mhathúna. Chaith sé leathchéad bliain ag craoladh ar RTÉ, ó Feiseanna agus Fleadhanna ar dtús, agus ar a chlár cneasta, saibhir le amhránaíocht, scéalaíocht is filíocht na nGael, Mo Cheol Thú. Craoladh an clár go moch maidin Dé Domhnaigh, agus an náisiún á dhúisigh. Bhí an guth ceart ag an Mathúnach don uair sin - bog, íseal go leor, guth a rinne an cheangal idir an saol inniu agus an saol fadó. Guth na ndúiseodh duine roimh am.

Is cuimhin liom féin maidin Nollag amháin, agus do Spailpín ina chónaí fós i Maigh Eo beannaithe. Dhúisigh mé go moch, tinn, beagán, is dócha, ón ól an oíche roimhe sin. Nollaig ar an nDomhnach a bhí ann, agus Mac Mathúna ag cur a cheol chugainn. Chraol sé sean-taifead ar a chlár féin, agus Ben Kiely agus duine eile isteach mar aíonna aige.

Bhíodar triúr ag caint ar an seansaol, agus na sean-amhráin nach gcastar sa lá 'tá inniu ann. Go tobann, leann Kiely isteach ar cheann acu, The Old Bog Road, agus leann an Mathúnach agus an t-aoi eile leis. Go lá deireadh an tsaoil, is mar sin a chuimhneoidh mé ar Chiarán Mac Mathúna, eisean féin ag canadh cé nárbh amhránaí é. Tógadh ar an dtonn é, agus an draíocht leosan sa stiúideo an maidin Nollag úd. Ar dheis Dé go raibh a anam uasal, fear mór na nGael.

And life's a pretty puzzle, past finding out by man
I take the day for what it's worth and I do the best I can
Since no-one cares a rush for me, what needs have I to mourn?
I take my pay, I go my way, and I smoke my pipe alone.
Each human heart must know its grief, though little be its load
And God be with you Ireland and the old bog road.






Technorati Tags: Gaeilge, ceol, cultúr, Ciarán Mac Mathúna, RTÉ, oidhreacht, comóradh

Go-Go Gaeilge with Girls Aloud

An Spailpín Fánach knows that if there's one thing that the Irish love to do more than sing, it's learn their beloved native language. As such, as a special back-to-school treat, here are Girls Aloud singing the Tommy James and the Shondells classic I Think We're Alone Now, made so famous by Tiffany a generation later, with subtitles added as Gaeilge (thumbs up to Noel Walsh of Northern Sound radio for the subtitling technology).

Pedants will note that the subtitles are not literal translations. Well, duh! If they were literal, how could you sing them? These match - reasonably - to the scansion of the original, thus allowing full expression of the heady combination of poptastic tunes and patriot-astic príomhtheanga. Leanaigí ar aghaidh, a chailíní, leanaigí ar aghaidh....







Technorati Tags: Ireland, Irish, music, ceol, Gaeilge, Girls Aloud

An Ceol, an Ceoldráma agus ár gCeol Féin

Tá plé ar siúl i leathanaigh an Guardian faoi láthair maidir leis an gceoldráma. Cuireadh an t-iriseoir Laura Barton chuig cúpla ceann i rith an tsamhraidh agus níor thaitin mórán acu léi. D'ionsaigh sí lucht an cheoldráma ar an Máirt, agus tháinig beirt scríbhneoir eile amach ag ionsaigh uirthi féin ansin, agus ag iarraidh an ceoldráma a chosaint.

Níl mórán ar an bplé i ndáiríre - déanann Laura amach níl ach lucht srón-in-airde iad a bhfilleann chuig an gceoldráma, ach tugann do Spailpín Fánach faoi deara gurb é an fíon an deoch is ansa le Laura; más laoch an lucht oibre í, nár cóir di canna breá te Tennants a ól?

Thaitin sliocht Tom Service liom - feiceann sé go lochtaíonn Laura ah ceoldráma go bhfuil an t-iomarca athrá ann, agus tá an cheart aige go bhfuil an t-athrá i bhfad níos fearr ná saothar Wagner, atá slán ó athrá ach lán le ceol crua deacair. Thug an Spailpín uair Nollaig amháin ag breathnú ar Fáinne Wagner ar BBC2 ach tar éis an uair bhí gach fonn bheatha caillte ag an Spailpín agus mura chuala mé an guthán seans go gcaillfeá mé.

Tá Charlotte Higgins beagán soineanta, dár leis an Spailpín, maidir lena tuairimí. Admhaíonn sí go bhfuil sé deacair éisteacht leis an gceoldráma agus tú cleachta leis an bpopcheoil le linn do bheatha, ach shíleann sí gurbh féidir le Laura níos mó taitnimh a bhaint ó Eugene Onegin ná mar a bhain sí ó Bhainis Figaro? Deacair le creideamh.

Éisteann an Spailpín leis an gceoldráma ach bí cinnte go ndéanann sé a obair bhaile don gcéad uair - bheidh mé caillte go deo mura ndéanann. Má tá bua an cheoil agat, seans go mbeidh tú ceart go leor dul isteach ag ceoldráma éigin ach más gnáthdhuine thú ba chóir dlúthdhiosca a cheannach agus éisteacht leis cúpla uair.

Bhí páirt mór ag an bpopcheoil im' shaol nuair a bhíos óg ach anois tá sé beagán éadomhain dom. Éistim le Rockferry ag Duffy ach cloisim Dusty in Memphis. Cá bhfuil an t-ionadh? Cá bhfuil an rud nua?

Chomh maith leis an gceoldráma agus an ceol clasaiceach, éistim i bhfad níos mó lenár gceol féin. Caithfear bheith cleachta anseo freisin - bhíodh na poirt mar a gcéanna ar dtús agus níl ach éisteacht cruinn agus athéisteacht arís go dtí go gcloistear na difríochtaí agus go n-éiríonn fíor-thuiscint an cheoil leat.

Rinneadh an seandream amach gur gá leat bliain is fiche a chaitheamh ag foghlaim na píoba uillinn - seans go bhfuil cúpla bliain tuilte agat taitneamh na bpíoba a fhoghlaim chomh maith. B'fhuath liom iad agus mise im' ghasúr ach anois, nuair a gcloisim na píoba, cloisim guth na Tuatha de Danann. Seo fear agus a bhliain is fiche caite go maith aige - Séamus Ennis, agus ríl a chasadh aige. Suas léi, a mhic!







Technorati Tags: Gaeilge, cutúr, ceol, ceoldráma, Séamus Ennis

Oidhreacht Ronnie Drew

Foilsíodh leagan an ailt seo i Foinse, nuachtáin seachtainiúil na Gaeilge i rith an deiridh seachtaine, agus táim buíoch go leor dóibh. Táimid go léir ár ndualgas a dhéanamh ar son Ronnie bocht, agus eisean imithe anois ar slí na fírinne.

Suimiúil go leor, i rith na seachtaine, féachaint ar cad a scríobhadh faoi shaol agus shaothar Ronnie Drew, ceoltóir, cainteoir agus croí mór na Dubliners. Bhí an tuairim amach go mbeidh pléaráca a chuireadh níos láidre ná pléaráca Tim Finnegan féin, an tógálaí ar a chlú a sheinneadh Ronnie Drew féin comh minic.

Rinne Ronnie Drew a chuid féin faoina fhinscéal féin. Ba bhreá leis scéal a insint faoi uair ar bhuail sé le Patrick Kavanagh ins na seascaidí, ach níorbh fhéidir leo deoch a fháil toisc nach raibh tigh tábhairne i mBleá Cliath ann gan coisc ar cheachtar nó an mbeirt acu.

Ach bhain níos mó le saol agus saothar Ronnie Drew ná an t-ól. Tá trua agam ar an lucht óg, nach bhfuil aithne níos fearr acu ar Ronnie Drew ná seanfhear baol tinn nó an t-amhrán ainnis sin, The Ballad of Ronnie Drew. Bhí Ronnie Drew níos laidre ná sin, agus mairfidh a chlú go deo mar ball den lucht a thóg ceol na hÉireann slán nuair a bhí sé i mbaol a chailliúnt go deo.

Bhí an t-ádh le mo ghlúin féin gur chonaiceamar agus chualamar Ronnie Drew agus na Dubliners ag deireadh na h-ochtóidí, nuair a líonadh a sheolta arís agus siad ag seint leis na Pogues. Is cuimhin liom go maith - agus is féidir an scannán a fheiceáil fós ar You Tube beannaithe - nuair a bhíodar ar Top of the Pops i 1987 ag seinm The Irish Rover. Is cuimhin liom fós freisim titim mo chroí nuair a d'fhágadar an ardán agus tháinig Curiosity Killed the Cat in a n-ionad. A léitheoir, cé atá ag éisteacht le Curiosity Killed the Cat anois?

Ach ní raibh ann ach blás a n-iar-ghóire. Chun tabhachtach Ronnie Drew agus na Dubliners a thuiscint i gceart, caithfear dul siar chuig na caogaidí, aimsir bhocht dhuairc in Éirinn. Seinneadh an ceol sa Chlár agus i gCorca Duibhne fós, ach ní raibh aon meas ag an bpobal mór ar a cheol agus a n-amhráin féin.

Ansin, an t-athrú; bhí an t-ádh dearg ag an gceol gur tharla an aiséirí cheoil tíre i Méiriceá, agus nuair a tháinig an scéal abhaile go raibh ceathrair Gaeil ó Thiobraid Árann agus Ard Mhaca ag canadh Brennan on the Moor i Halla Carnegie, Nua Eabharc, thit sé ar na Gaeil seans go mbaineann níos mó leis na sean-amhráin ná an ganntanas agus an bochtanas agus an drochshaol.

Bhí an tír réidh a h-amháin féin a ghlacadh, agus ba iad na Dubliners na buachaillí a bhfillfeadh iadsan ar áis dí. Bhí sár-cheoltóirí ag na Dubliners i John Sheehan ar an bhfidil agus Barney McKenna ar an mbainseo, rud a chabhraigh na seancheoltóirí, na fir a choinneáil an ceol beo, na Dubliners a ghlacadh mar cheoltóirí, fir ina mbeadh an ceol slán ina seilbh. Bhí Ciarán Bourke sa Dubliners mar fear mór an chultúir, a chasadh amhráin Gaeilge leo roimh a theip a shláinte air. Bhí duine de na n-amhránaí is fearr riamh acu i Luke Kelly, agus bhí Ronnie Drew acu.

Ní raibh an guth is binne riamh ag Ronnie Drew, ach thug an guth searbh garbh sin bua do na Dubliners nár dtabharfadh guth níos binne, agus is í sin an fhírinne. Nuair a chloistear guth Ronnie Drew ag seinm faoi fhir ag obair ar bhóithre Shasana, nó ar an seanbhean sin Dicey Reilly a bhí tógtha go dona leis an ól, bhí fios agat gurbh é an fíorscéal atá le cloisteáil agat. Tar éis na céadta bliain ag tabhairt meas don duine seo nó an duine siúd, ba é Ronnie Drew Gael a ndéarfadh "seo mo ghuth féin, agus mura dtaitníonn sé leat teigh chun an diabhal a mhic."

Fear misneach cróga ab ea Ronnie Drew, a sheas nuair a raibh fonn ag an tír ar dhaoine a sheasamh ar a son agus ar son a cultúir. Níl eolas againne ar saol slí na fírinne, ach má tá an ceart ann sa domhain seo chugainn nach mbíonn ann i gcónaí sa domhan seo againne, tá Ronnie agus Luke agus Ciarán, agus Bob Lynch bocht freisin, ag seinm arís le chéile. Agus guím freisin go mbuailfidh Ronnie le Paddy Kavanagh bocht, file mór na tuaithe, agus go ngeobhaidh siad tigh oscailte dóibh tar éis an tsaoil.





Technorati Tags: Gaeilge, ceol, cultúr, Ronnie Drew, The Dubliners, oidhreacht, comóradh

An Andúileach Drugaí, na Ceoltóirí Sráide agus Cór Nimhe na n-Aingeal

Bhí tuairisc ana-ghreannmhar ar Morning Ireland ar maidín faoi crinniú Comhairle BÁC atá chun coisc ar cheotóirí sráide ag seinnt ar sráideanna éigin na cathrach a phlé. Bhí bean éigin darbh Lucinda ann sa tuairisc, agus ise ag tabhairt amach faoi fear agus a thíuba ag seinnt ar na sráideanna agus gan ach dhá phort ar eolas aige, siadsan "When the Saints Go Marching In" agus "Happy Birthday to You." Mí-shástúil go leor, ar ndóigh, ach tá an bhean chéanna ina cónaí i mBéar an Teampaill, agus 'se mo thuairimse féin go mbeidh uirthi cur suas lena dóthain eile seachas a duine agus a thíuba.

Tá ceoltóirí sráide im' aigne agam as ucht rud a chonacas oíche Dé Sathairn. Bhíos ag cur fúm ar Shráid Grafton anseo i mBleá Cliath, ag breathnú ar chúrsaí na h-oíche ag cúig nóiméad chun a deich, nó mar sin. Tháinig triúr, beirt cailín agus buachaill, os comhair siopa HMV agus thosaíodar triúr ag canadh - an Wild Rover, más chuimhin orthu i gceart. Ach - agus tugaigí áire ar seo, tá sé tabhachtach - níor chanadar i stíl tradisiúnta, ach i stil chóir, cosuil le Cór na mBuachaillí Vienna nó Cór Airm Deirg na Rúise. Bhí beirt soprano ann, agus an buachaill mar countertenor, agus bhí gach rud go h-álainn, i ndáiríre, cé go raibh sé neamh-coitianta.

Ag an am céanna agus a thosaíodar ag seinnt, tháinig andúileach drugaí ina measc, agus eisean ar a bhealach anuas, chuig Fhaiche Stiofáin. Bhí gach rud ceart go leor leis, agus é féin "buzzin' like a bee," mar a dheirtear ina dhréam, nuair a chuala sé an ceol mí-dhomhanda seo.

Stop sé, agus d'fhéach sé thall is abhus, ag iarraigh foinse an cheoil a fháil amach. Bhí sé corraithe go leor, agus ní nach ionadh. Is docha gurbh iad Aslan agus Christy Dignam is ansa leis mar cheol, agus ní cloiseann sé an saigheas chanaidh seo amach ón eaglais. Agus nuair a chuala sé an ceol, ar shíl sé gurbh cór na n-aingeal iad na ceoltóirí, agus go raibh a dheireadh leis?

Tá fios ag gach andúileach drugaí gur crua an saol é, agus go bhfánann an bás taobh thiar gach aon choirnéal. Nuair a chuala mo dhuine an cór nimhe seo, ar shíl sé go raibh a uair tagtha faoi deireadh?

Bhí air bheith cinnte. Chuaigh sé chuig na ceoltóirí, agus ag iarraidh orthu "where are yiz from? Where are yiz from?"

Lean an cór ar aghaidh lena n-amhráin, agus d'fhill a chrógacht ar ais le mo dhuine. Ba é a thuairim, is dócha, más cór na n-ingeal iad agus iad ar a thóir, go mbeidh barántas éigin acu air, agus nuair nach raibh, bhí fios ag an andúileach drugaí go mairfeadh sé cúpla uair eile. "Well fair play to yiz," a bheannaigh sé díobh, agus ar aghaidh leis ar a bhealach arís, isteach i ndorchadas na h-oíche.

And it's no, nay, never,
No nay never no more
Will I play the wild rover
No never, no more....





Technorati Tags: Gaeilge, Baile Átha Cliath, ceol, andúileacha drugaí

Ag Ceiliúradh Tommy Makem Tar Éis a Bhás

Agus na caointe go léir atá scríofa in ómós an té atá imithe ar slí na fírinne, is é King's Call, an t-amhrán a scríobh Phil Lynott tar éis bás Elvis Presley, ceann de na h-amhráin is ansa liom. "Agus do chasas a cheirníní ar feadh na h-oíche," a shéinneann Lynnott, "ag ól in ómós mo chara sár-dhílis."

Bhí an Spailpín ag déanamh an rud ceanán céanna tar éis briseadh scéil bháis Tommy Makem inné. Agus mise san oifig fós, ag cuardaigh Youtube agus ag breathnú arís ar laoch mór cheoil na hÉireann.

Níl ach Liam Clancy fagtha anois - nach mbeidh sé uaigneach dó an seachtain seo chugainn, nuair a mbeidh sé ina sheasamh ag uaigh a sheanchara, a dheartháir fola mar a duirt sé inné, agus ar eolas aige gurbh é féin an t-aon duine atá beo ar an bhfód fós ón tseandream? Táim uaigneach féin ag smaoineamh orthu go leir, agus níor bhuail mé le ceachtar acu. Is cuimhin liom socraid Paddy Clancy - déanadh clár teilifíse fúithi, agus fir móra aiséirí an cheoil tradisiúnta na hÉireann, Ronnie Drew, Paddy Reilly, Finbar Furey, Liam Clancy agus Tommy Makem féin, ag seinnt "Will Ye Go, Lassie, Go" sa reilg, ag breathnú ar chónra Phaddy, a cháibín cailiúl ar an mullach, ag dul síos an fód.

Bhí fios agam i gcúl mo chinn nach raibh eolas ar shaothar Tommy Makem go forleathan sa tir agus, tar éis feachaint ar na páipéirí tar éis fograíodh an drochscéil, táim cinnte anois. Seo an sliocht sa Independent inniu - níl faic tada nua ann, níl leargás dá laghad ann, ach gach rud bainte ón idirlíon agus an sreang nuachta. Agus maidir le cad a scríobh Fintan O'Toole - níl fios agam conas ab fhéidir leis chodladh, tar éis cad a scríobh sé faoi fhear tar éis a bháis. Tá súil agam go mbeidh daoine níos cneasta leis féin nuair a dtiocfar a uair. Nach cúis náire í d'iriseocht na hÉireann go comóirtear saol agus saothar níos fearr sa Daily Telegraph, Sasana, ná i bpáipéirí náisiúnta na hÉireann?

An ciallaítear as seo go n-obraíodh Tommy Makem agus na Clancy Brothers in aisce, gur chaith sisa a síol ar thalamh bán? Dea-scéal agam agaibh dá bhrí sin, a leitheoirí - fad atá fios fagtha sa domhan cé hí Éirinn nó ce h-iad na Gaeil, beidh Tommy Makem agus na Clancys beo fós. Tagann faiseanna nua cheoil le gach uile ghlúin, ach fanfaidh guth an duine beo go síoraí, agus mar sin fanfaidh saothar Tommy Makem beo leis. Iarradh ar Ledbelly uair amháin an cine den saigheas daon-cheoil iad na gormacha. D'fhreagair sé gurbh daon-cheoil iad na gormacha cinnte; níor chuala iadsan á sheinnt ag capall riamh.

Agus is é sin, an daonnacht a mbainneann le gach aon daon-cheoil, a gcoinneofar ceol agus saothar na Clancys agus Tommy Makem beo go fóill. Fad ab fhéidir samhlaigh ar ropaire ar thaobh sléibhe i bhfolach ó Maor an Caiseil, nó seanfear ag breathnú siar ar a shaol mar Pheilim Ó Brádaigh, Bard Aird Mhaca, nó ab fhéidir linn gáire a dhéanamh in aghaigh an bháis, mar an fear ar an dtuairim gurbh bhreá an rud é, a bhuachaillí, bheith marbh go deo, beidh Tommy agus a shaothar beo linn. Tá ár ndeora tite anois; is gá duinn tús a chur ar ceiliúradh saol agus saothar Tommy Makem, agus cad ab fhearr na an ceann seo? Go codlaí tú go sámh, a Thomáis, bí cinnte go seinnfear do cheol go deo.





Technorati Tags: Gaeilge, Éirinn, ceol, amhránaíocht, cultúr,The Clancy Brothers and Tommy Makem, Tommy Makem